ایرانیان باستان برای هر روز هفته نام خاصی داشتند که این نام ها را از ستارگان می گرفتند
شید به معنی خورشید است و:
وبلاگ ایران ایران
مثلا:
مهرشید (یکشنبه)
روز دوم از هفته مهرشید است که مهر آن به چم (معنی) دوستی و مهربانی در پهلوی میتراست
مهر برگرفته شده از آئین هفت هزار ساله میترایی است
مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بود
نامگذاری این روز به مهرشید حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شکنی و دروغ بزرگترین گناهان به حساب می آمده است
شید نیز به چم (معنی) روشنایی و نور می باشد.
مهرشید :
Sunday = Sun + day
Sun = مهر ، خور (خورشید)
نام روزهای هفته: ویکیپدیا
شعر ماندگار "ای ایران"
شاعر: روح‌الله خالقی
| ای ایران ای مرز پرگُهر | ای خاکت سرچشمهٔ هنر | |
| دور از تو اندیشهٔ بَدان | پاینده مانی تو جاودان | |
| ای دشمن ار تو سنگ خاره‌ای من آهنم | جان من فدای خاک پاک میهنم | |
| مهر تو چون، شد پیشه‌ام | دور از تو نیست اندیشه‌ام | |
| در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما | |
| سنگ کوهت درّ و گوهر است | خاک دشتت بهتر از زر است | |
| مهرت از دل کِی برون کنم | بَرگو بی مهرِ تو چون کنم | |
| تا گردش جهان و دور آسمان به‌پاست | نورِ ایزدی همیشه رهنمای ماست | |
| مهر تو چون، شد پیشه‌ام | دور از تو نیست اندیشه‌ام | |
| در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما | |
| ایران ای خرّم بهشت من | روشن از تو سرنوشت من | |
| گر آتش بارد به پیکرم | جز مهرت در دل نپرورم | |
| از آب و خاک و مهرِ تو سرشته شد گِلم | مهر اگر برون رود گِلی شود دلم | |
| مهر تو چون، شد پیشه‌ام | دور از تو نیست اندیشه‌ام | |
| در راه تو کِی ارزشی دارد این جان ما | پاینده باد خاک ایران ما |
همانطور که می دانید در ایران قدیم، زبان به شکل فارسی امروزی نبوده است. پیش از زبان های فارسی، گیلگی، لری، مازنی، کردی و . امروزی زبان های باستانی در ایران رایج بوده که در ادامه به معرفی این زبان ها می پردازیم.
◄ پالی
◄ زبان اتروسکی
◄ زبان اکدی
◄ زبان بومیان اسپانیا
◄ زبان پارسی باستان
◄ زبان ژاپنی باستان
◄ زبان سومری
◄ زبان عبری
◄ زبان عیلامی
◄ زبان فنیقی
◄ زبان گلی
◄ زبان لاتین
◄ زبان هیتی
◄ زبان یونانی باستان
◄ زبان‌های کنعانی
◄ زبان‌های مرده ایتالیا
◄ زبان‌های مصر باستان
◄ زبان‌های هورواورارتویی
◄ زبان سانسکریت
◄زبان فارسی میانه
زبان‌های ایرانی یکی از شاخه‌های زبان‌های هندوایرانی از خانواده بزرگ زبان‌های هندواروپایی را تشکیل می‌دهد. منظور از اصطلاح زبان‌های ایرانی یا زبان‌های ایرانی‌تبار، گروهی از زبان‌ها است که همگی ریشه در یک زبان باستانی به نام زبان نیا-ایرانی داشته‌اند و به معنی زبان‌های مرتبط با واحد ی کشور امروزی ایران نیست.
زبان‌های ایرانی یک ریشه مشترک باستانی دارد و به گویش‌های مختلف و هر گویش به لهجه‌های مختلف استعمال میشود. بعضی از گویش‌های زبان ایرانی به خاطر تفاوتهای ظاهری در نحوه استفاده از عبارات و ترکیب‌ها، امروزه خود به عنوان یک زبان نام برده می‌شوند.
مهمترین زبان‌ها و گویش‌های ایرانی امروزی عبارتند از: فارسی (پارسی، دری، یا تاجیکی)، مازنی، کردی، پشتو، بلوچی، لری، لکی، زازاکی، گیلکی، تالشی، تاتی، گویش تونی، آسی و سمنانی
هم چنین زبان پهلوی (فارسی میانه) از زبان های باستانی ایرانیان است. زبان های زیر نیز از زبان های قدیمی ایرانیان است که زبان امروزی ما تغییر یافته این زبان هاست:
وطنم ای شکوه پابرجا
در دل التهاب دورانها
کشور روزهای دشوار
زخمی سربلند بحرانها
ایستادی بر جنگ رو در رو
خنجر از پشت می زند دشمن
گویی از ما و در نهان بر ما
وطنم پشت حیله را بشکن
وطنم ای شکوه پابرجا
در دل التهاب دورانها
رگت امروز تشنه عشق است
دل رنجیده خون نمی خواهد
دل تو تا ابد برای تپش
غیرعشق و جنون نمی خواهد
شرم بر من اگر حریم تو
پیش چشمان من شکسته شود
وای بر من اگر ببینم چشم
رو به رویای عشق بسته شود
وطنم ای شکوه پابرجا
در دل التهاب دورانها
کشور روزهای دشوار
زخمی سربلند بحرانها
از تب سرد موجهای خزر
تا خلیجی که فارس بوده و هست
می شود با تو دل به دریا زد
می شود با تو دل به دنیا بست
خواننده این اثر سالار عقیلی است.
زنده باد ایران و ایرانی
امروزه شاهدیم که در ایران امروزی زبان ها و گویش ها و لهجه های مختلفی وجود دارد. علاوه بر فارسی که زبان معیار ایرانیان است، زبان های کردی، آذری، گیلکی، مازنی، بلوچی و . در ایران مورد استفاده قرار می گیرد و خود فارسی در تهران، اصفهان، یزد و شیراز لهجه های مختلفی دارد. زبان‌های ایرانی بیشتر در کشورها و مناطق ایران، افغانستان، تاجیکستان، باختر پاکستان، کردستان ترکیه، کردستان عراق، و بخش‌هایی از آسیای میانه و قفقاز روایی دارد.
اما در گذشته در ایران چه زبان هایی بوده؟
در گذشته زبان های آرامی، اوستایی، سنسکریت اردو و بعدها پهلوی و . در ایران رواج داشته است. از زبان‌های ایرانی باستان چهار زبان آن شناخته شده‌است: مادی، سکایی، اوستایی و پارسی باستان.
زبان‌های ایرانی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
زبان‌های ایرانی نو به دو دسته بخش می‌شوند:
زبان‌های ایرانی نو با این که اساساً در ایران، افغانستان و تاجیکستان متمرکز شده‌اند اما حقیقتاً گستره جغرافیایی بسیار وسیع تری را در بر می‌گیرند شامل مناطقی در قفقاز، آسیای میانه، ترکستان چین، پامیر، ترکیه، سوریه، عراق و شبه قاره هند.
در تصویر زیر می توانید مرزهای ایران و مناطق حکومتی ایران را در سلسله حکومت های مختلف در ایران مشاهده نمایید:
همانطور که می بینید قلمرو حکومت ایرانیان در طی تاریخ تغییرات زیادی کرده است و بیشترین مساحت منطقه حکومتی ایران در زمان سلسله هخامنشسان بوده است و بعد از آن سلسله ساسانیان و سلجوقیان بزرگترین مرز جغرافیای حکومت ایران را داشته اند.
ن ایرانی که بهتر است بگوییم بانو و کدبانوی ایرانی که چراغ خانه است از گذشته در ایران مایه افتخار ایرانیان بوده اند. بانوانی چون آرتمیس، کاساندان، آناهیتا، ماندانا و . ن تاریخساز ایرانی بوده اند.
کاساندان، کاسادان یا کَساندان، نام همسر رسمی و محبوب کوروش بزرگ از تبار هخامنشیان بود. از پدرش به نام فرناسپ و برادرش به نام اوتانا یاد شده‌است.
آناهیتا، نام یکی از الهه های آریائی و دختر اهورامزدا و اسپندارمذ است که ایزدی زیبا، بلندبالا و دلیر با بازوان سپید توصیف شده است. آناهیتا فرشته موکل بر آب (الهه آب)، باران، فراوانی، برکت، باروری، شویی، عشق، مادری، زایش، پیروزی و ستاره ناهید (سیاره زهره یا ونوس) است.
ماندانا، اسم دختر با م، دختر آستیاگ (استیاک) اخرین پادشاه ماد بود که سپس به همسری کمبوجیه یکم درآمد. کمبوجیه از خانواده‌ای پارسی (که فرمانبردار مادها بودند) و شخصی ملایم و آرام بود. از این ازدواج فرزندی پا به گیتی گذاشت که او را کوروش نام نهادند.
آتنا اسم دختر با آ، دراسطوره‌های یونان الههٔ نگهبان شهر آتن (پایتخت یونان) بود و نام آتن را به افتخار او این چنین نامیدند. او الههٔ عقل و خرد، استراتژی جنگ، زیبایی، ادبیات، کشاورزی، شهر نشینی و صنایع دستی در یونان باستان محسوب می شد. آتنا دختر زئوس و متیس بود.
آرتمیس چهره ای شگفت انگیز در تاریخ ایران باستان است. او نخستین بانویی است که در سمت فرماندهی نیرومند ترین نیروی دریایی جهان، عضو شورای عالی دفاعی و وزارت جنگ و وزارت دفاع هخامنشیان و همچنین فرماندهی سپاه غربی ایران مستقر در کاریه (کاریا) انجام وظیفه میکرد. در سال ۴۸۴ پیش از میلاد هنگامی که فرمان بسیج دریایی برای شرکت در جنگ با یونان از سوی خشایارشاه صادر شد، آرتمیس یکی از فرمانروایان سرزمین کاریه (یکی از بخشهای سوریه کنونی) با ۵ فروند کشتی جنگی که خود فرماندهی آنها را در دست داشت به نیروی دریایی ایران (گارد جاویدان) پیوست.
دیانا (دایانا) اسم دختر با د، در نزد رومیان قدیم الهۀ ماه و جنگل‌ها و حامی ن در هنگام زاییدن است. او را به‌صورت زنی که لباس صیادان در تن و کمان و جعبۀ تیری در دست داشت مجسم می‌ساختند.
توضیحات بیشتر: اسم ن تاریخ ایران
همه ما ایرانیان می دانیم دین ایرانیان باستان زرتشتی بوده است. در حال حاضر نیز زردشتیان زیادی در ایران، هند و سایر نقاط دنیا حضور دارند. افرادی که دینشان زردتشی است. به پیامبر زرتشت اعتقاد دارند و کتاب مقدسشان اوستا است.
برای نام زرتشت در زبان فارسی بیش از 10 صورت وجود دارد:
زارتشت، زارهشت، زرادشت، زارهوشت، زردهشت، زراتشت، زرادشت، زرتهشت، زرهتشت، زره‌دست و زره‌هشت از این قبیل است. ولی او خود را در گاتها زَرَثُشْتَره نامیده است.
در اوستا زَرَثُشترَه است و در منابع عربی نام پیامبر مزدیسنا را زرادشت نوشته اند. زرتشت پیامبر ایران باستان بود که مزدیسنا را بنیان گذاشت. عده ای او را مروج یکتاپرستی معرفی کرده اند که آهورامزدا را تبلیغ می کرد و خدایان باستانی آریاییان را باطل می دانست
او آتش را یکی از مظاهر خدای روشنایی می دانست.
نام زرتشت بر اساس نوشته های زبان اوستایی زراثوشترا بوده است. این نام ترکیبی است از زَرَت که ممکن است معنی زرد و زرین یا پیر داشته باشد و اشترا که برخی آن را شتر و برخی معنی آن را آسترا به معنی ستاره در نظر گرفته اند.
زبان اوستایی نیز از زبان های باستانی ایرانیان و جهانیان است. زبانی که بسیاری از واژگان فارسی امروزی برگرفته از آن است. وی سراینده گاتاها، کهن ترین بخش اوستا است که نزدیک به پنج سده کتاب رسمی دینی ایران نیز بوده است. پدرش پوروشسپ و مادرش دغدو (دغدویه) نام داشت. اسپیتامه نام خانوادگی زرتشت بوده‌است. البته این نام خانوادگی را امروزه سپنتمان یا اسپنتمان می‌گویند که به معنی خاندان سفید است.
دارنده شتر زرد، دارنده شتر پیر، دارنده شتر با جرأت، درخشان و زرد مثل طلا، پسر ستاره، ستاره درخشان و روشنایی زرین از معانی در نظرگرفته شده برای این نام هستند.
نقل شده است که زرتشت در سال ۶۶۰ قبل از میلاد به دنیا آمده و در سال ۶۳۰ قبل از میلاد به پیامبری مبعوث شده و در سال ۵۸۳ قبل از میلاد در سن ۷۷ سالگی در آتشکده ای در بلخ کشته شده است.
در کتاب بندهشن آمده است که زرتشت در سال ۲۵۸ سال پیش از انقراض شاهنشاهی هخامنشی به بعثت رسید.
زادگاه وی را به مناطق مختلفی مانندشهر ری ، آذربایجان ، خوارزم ، سیستان ، خراسان وآمل نسبت داده اند
جامعه ایرانیان زرتشتی زادروز زرتشت را روز خرداد ازماه فروردین برابر با ۶ فروردین و در سال ۱۷۶۸ پیش از میلاد و تاریخ درگذشت او را ۵ دی ۱۶۹۱ پیش از میلاد تعیین کرده است.
اوستا نام کتاب زرتشت، کتاب مقدی زردشتیان است. اَوِستا نام فراگیر مجموعهٔ کهن‌ترین نوشتار و سروده‌های زرتشتیان است، که همانا دانشنامهٔ ایرانیان بوده و در روزگار باستان بیست و یک نسک (فصل) داشته و هم‌اکنون دارای پنج بخش است. بخشهای اوستا بر این پایه‌اند: یَسنه که سخنان زرتشت، شناخته شده با نام گاهان در آن گنجانده شده، یشت‌ها (سرودهای نیایشی)، وندیداد، ویسپرد و خرده‌اوستا.
درباره این سایت